خانواده و تشکیل آن همواره در طول تاریخ، مورد توجه ابنای بشر بوده است. به طور سنتی تنها راه تشکیل خانواده، ازدواج می باشد. ازدواج باعث به وجود آمدن یک مجموعۀ انسانی دو نفره می‌شود که این مجموعه همانند تمامی مجموعه‌ها، تکالیف و وظایفی را بر عهدۀ اعضاء، قرار می‌دهد. یکی از تکالیفی که بر زوجین در اسلام حمل شده ، پرداخت نفقه به زوجه می باشد که این نفقه تا زمانی که زن، ناشزه نشده باشد، ادامه خواهد داشت. این وظیفه، حاصل ازدواج است و با انحلال آن نیز از بین خواهد رفت. البته نفقه زن باردار پس از طلاق استثناء است.
نفقه چیست؟
همانطور که گفته شد، نفقه حاصل ازدواج است. مادۀ 1107 قانون مدنی نفقه را شامل همۀ نیازهای متعارف و متناسب وضعیت زن می‌داند و مواردی را من باب مثال بیان می‌کند. نکتۀ حائز اهمیتی که وجود دارد، این است که در پرداخت نفقه، تمکن و توانایی زوج مطرح نیست و وضعیت زن و شأن او میزان نفقه را تعیین می‌کند.
طبق ماده 1106 قانون مدنی نفقه در عقد دائم مسلم است و بر عهدۀ زوج می‌باشد اما با استفاده از مادۀ 1113 قانون مدنی، باید گفت که عقد منقطع، نفقه ندارد؛ مگر این که ذیل عقد، شرط شده باشد. نفقه به این علت بر عهدۀ شوهر است که در اسلام، زوج، سرپرست و نان آور خانواده محسوب می‌شود و تا زمانی که زن، ناشزه نشده باشد، نفقه بر عهدۀ شوهر مستقر است.
نفقه زن باردار پس از طلاق:
همانطور که گفته شد، بعد از این که زوجین از یکدیگر جدا می‌شوند و عقد نکاح منحل می‌شود، تمامی وظایفی که منشأ ایجاد آنها، ازدواج بوده نیز منحل می‌شوند. نفقه نیز مشمول همین موضوع است و برداشته شدن وظیفۀ پرداخت نفقه از دوش زوج در این حالت عادی است. یکی از اهداف نکاح، تشکیل خانواده است. پس باید حالتی را نیز متصور شد که زن، باردار است.
نفقه زن باردار پس از طلاق حالت استثنائی دارد. در این حالت مرد موظف است تا زمانی که زن وضع حمل نکرده است، نفقۀ او و فرزندش را پرداخت کند. این موضوع صراحتاً در بخش آخر مادۀ 1109 قانون مدنی عنوان شده است. وضعیت و آسایش زن در دوران بارداری آنقدر برای قانون‌گذار مهم بوده است که حتی اگر زن ناشزه باشد نیز، مستحق دریافت نفقه می‌باشد. این موضوع را می‌توان از اطلاق مادۀ 1109 قانون مدنی استنباط کرد. البته این مسائل در مورد طلاق بائن است.
نفقه زن باردار پس از طلاق در نکاح منقطع:
همانطور که عنوان شد نفقه زوجه موقت اصولاً بر عهدۀ زوج نیست؛ مگر این که ذیل عقد شرط شده باشد. حال ممکن است زوجۀ موقت، باردار شود. اکنون باید دید نفقه زن باردار پس از طلاق در نکاح منقطع به چه صورت است؛ همانطور که دیدیم بارداری زوجه اعم از منقطع یا دائم شرایط خاصی است و به همین دلیل همسر باید نفقه زن باردار پس از طلاق را حتی در نکاح منقطع پرداخت کند؛ اعم از این که پرداخت نفقه در عقد شرط شده باشد یا خیر. مضافا باید گفت که زوج موظف است برای فرزند خود شناسنامه بگیرد.
مدت زمان پرداخت نفقه زن باردار پس از طلاق:
پس از این که صیغۀ طلاق بین زوجین قرائت شد و طلاق شکل گرفت، زن باید مدتی عده نگه دارد. مادۀ 1150 قانون مدنی، عده را مدت زمانی می‌داند که زن پس از طلاق، نمی‌تواند زوج دیگری اختیار کند یا به عبارتی ازدواج کند. مادۀ 1153 قانون مدنی، عدۀ زن باردار را تا زمان وضع حمل اعم از این که جنین زنده به دنیا بیاید یا مرده، عنوان کرده است.
پس عدۀ زن باردار تا زمان وضع حمل است، به عنوان مثال اگر زن در یک ماهگی خود طلاق بگیرد عدۀ او تا 8 ماه دیگر(تا زمان وضع حمل) ادامه خواهد داشت و مرد موظف است نفقه زن باردار پس از طلاق را تا زمان وضع حمل، یعنی 8 ماه بپردازد. پرداخت نفقه زن باردار پس از طلاق به طور مطلق تا زمان وضع حمل است و هیچ تفاوتی ندارد که مدت زیاد و یا کمی از آن گذشته باشد.
میزان نفقه زن باردار پس از طلاق:
اگر قوانین را بررسی کنیم، به این نکته می‌رسیم که در هیچ کدام از قوانین بحثی ذیل عنوان میزان نفقه زن باردار پس از طلاق مطرح نشده است. باید گفت تا زمانی که نکاح زوجین مستقر است، میزان نفقه به طور توافقی است و اگر در دادگاه مطرح شود، دادگاه میزان نفقه را متعارف و متناسب با شأن زن تعیین خواهد کرد. به همین ترتیب زمانی که اختلاف پیش می‌آید و زوجین از یکدیگر طلاق می‌گیرند، می توان میزان نفقه زن باردار پس از طلاق را با مراجعه به کارشناسان رسمی دادگستری که در دادگاه خانواده حضور دارند، تعیین کرد.
در آخر باید گفت نفقه زن باردار پس از طلاق به صورت استثنائی همچنان به دوش شوهر است و این موضوع به جهت رعایت شرایط خاص زن باردار است.
