مفهوم فریب در ازدواج
صداقت همواره یکی از بنیان های اساسی روابط خانوادگی به خصوص زندگی زناشویی است. متاسفانه امروزه به کرات دیده می شود که زوجین قبل از تشکیل زندگی و ازدواج مسائل اساسی را از یک دیگر پنهان می کنند یا اصطلاحا یک دیگر را فریب می دهند. به طور مثال ممکن است یکی از طرفین بیماری خاصی داشته باشد و به طرف دیگر اعلام نکند.
فریب در ازدواج یکی از مواردی است که در قوانین نیز پیش بینی شده است. برای مثال قانون مجازات فریب در ازدواج را جرم انگاری کرده و قانون مدنی نیز مواردی را که فریب در ازدواج محسوب می شوند برشمرده است و امکان حق فسخ را برای طرف مقابل در نظر گرفته است. در ادامه با ما همراه باشید تا به طور مفصل موارد مذکور را شرح دهیم.
فریب یا همان گول زدن دیگری یعنی این که فرد ادعای دارا بودن صفاتی را می کند که در حقیقت امر واجد آن ها نیست. در اصطلاح حقوقی فریب در ازدواج را تدلیس نیز می نامند. فرض کنید شخص ادعا می کند موقعیت اجتماعی خاصی دارد مثلا پزشک است یا این که از نظر جسمی بیمار است اما ادعا می کند که دارای سلامت کامل است.
فریب در ازدواج از منظر قانون گذار در قانون مدنی
قانون گذار در ماده ی ۱۱۲۸ قانون مدنی فریب در ازدواج را پیش بینی کرده و امکان فسخ نکاح را به فردی که فریب خورده می دهد. در ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی این چنین بیان شده است که : هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متباینا بر آن واقع شده باشد.
همان طور که می دانید منظور از فسخ این است که فرد فریب خورده این امکان را دارد که به صورت یک جانبه عقد نکاح را منحل کند.
در ماده ی ۱۱۲۸ قانون مدنی مقصود از صفت همان طور که پیش تر به آن اشاره کردیم مواردی مثل دوشیزه بودن، تحصیلات بالا، جایگاه اجتماعی و… است که فرد فریب دهنده مدعی دارا بودن آن هاست در صورتی که فاقد آن ویژگی ها است. هم چنین مواد ۱۱۲۲ و ۱۱۲۳ و ۱۱۲۱ قانون مدنی نیز مواردی را که فرد می تواند نکاح را فسخ کند مورد اشاره قرار داده اند.
یکی از این موارد جنون است که اگر هر کدام از طرفین چه به صورت دائمی چه به صورت ادواری دچار آن باشند سبب ایجاد حق فسخ برای طرف مقابل می شود. یک سری از عیوب جسمانی نیز در ماده ۱۱۲۲ مثل خصاء، عنن و مقطوع بودن آلت تناسلی درمرد نظر گرفته شده است که در صورت واجد بودن هر یک از این موارد برای زن حق فسخ وجود خواهد داشت. در مقابل قانون مدنی در ماده ۱۱۲۳ یک سری از عیوبی را در زن پیش بینی کرده است که اگر هر کدام از آن ها را دارا باشد حق فسخ برای مرد ایجاد می شود. این موارد شامل نواقص جسمی مثل قرن، جذام، برص، افضاء، زمین گیری و نابینایی از هر دو چشم است.
جرم انگاری فریب در ازدواج در قانون مجازات اسلامی
در ماده ی ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی نیز مسئله ی فریب در ازدواج جرم تلقی شده و دارای مجازات قانونی است. در ماده ی ۶۴۸ قانون مجازات اسلامی آمده است که : چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تکمن مالی، موقعیت‌اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد. البته طبق قانون کاهش حبس های تعزیری مصوب سال ۹۹ مجازات حبس به ۳ ماه تا ۱ سال حبس تغییر پیدا کرده است.
شاید برای شما هم این دغدغه وجود داشته باشد که مقررات مربوط به فسخ نکاح زمانی که فریب در ازدواج رخ داده است ازدواج موقت را هم مثل ازدواج دائم در بر می گیرد یا خیر. جالب است بدانید که مقررات مذکور در خصوص ازدواج دائم و موقت صدق می کنند. چند نکته قابل توجه است که آن ها را در ادامه ذکر خواهیم کرد.
فریب در ازدواج و مهریه
در ماده ۱۱۰۱ قانون مدنی آمده است که هر گاه عقد نکاح قبل از نزدیکی به جهتی فسخ شود زن حق مهر ندارد مگر در صورتی که موجب فسخ عنن باشد که در این صورت با وجود فسخ نکاح زن مستحق نصف مهر است. حال اگر فسخ نکاح بعد از نزدیکی باشد زن اجرت المسمی می گیرد اما اگر خود زن مرتکب تدلیس شده باشد مستحق مهریه نخواهد بود. در این حالت تفاوتی بین این که نزدیکی رخ داده باشد یا خیر وجود ندارد.
در این نوشتار سعی بر این شد تا مفهوم فریب در ازدواج و حق فسخ ناشی از آن، مصادیق مختلف تدلیس و مجازات مقرر قانونی آن به صورت همه جانبه مورد بررسی قرار گیرد.
